In Peer staat een boom van Fidel Castro

19 MEI 2009 Standaard

Jean Henkens zoekt in Cambodja flora voor nieuw park van Center Parcs

Momenteel is Jean Henkens in Cambodja op zoek naar bomen voor een vakantiepark in de buurt van Straatsburg. De Molenbeerselnaar is al 25 jaar landschapsarchitect en bioloog van Center Parcs.

Center Parcs is een keten van 21 vakantieparken in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. De multinationale onderneming stelt meer dan tienduizend mensen tewerk, telt 13.146 cottagewoningen en realiseert jaarlijks een omzet van 628,6 miljoen euro. Kortom, het door de Nederlander Piet Derksen opgerichte bedrijf is een gigant in de toeristische sector.

Alle parken hebben twee uitgesproken kenmerken: een uitgestrekte bosomgeving en een subtropisch zwembad, een begrip dat dankzij Center Parcs werd opgenomen in van Dale. In die grootschalige watercomplexen - bij miljoenen toeristen bekend als de Aqua Mundo's - staan honderden planten en bomen uit overzeese gebieden. Ze werden allemaal gezocht en geselecteerd door Jean Henkens, die al een kwarteeuw voor Center Parcs werkt. Op dit ogenblik doorkuist hij Cambodja om de flora van een nieuw megapark in de buurt van Straatsburg samen te stellen.

Om een idee te geven: De Kempervennen in de Nederlandse gemeente Westerhoven is met een oppervlakte van 165 hectaren het grootste park van Center Parcs. Het park Le Domaine des Trois Forêts, dat binnen een jaar wordt geopend, beslaat een gebied van 600 hectaren. Het is het grootste toeristische project in Europa ooit. Voor de vegetatie verzamelt Jean Henkens bijna twintigduizend planten en bomen.

'Dat gaat van scheuten tot bomen van vijfhonderd jaar met een gewicht van tienduizend kilogram', preciseert Henkens, die het concept voor het futuristische zwemparadijs en de natuurlijke omgeving bedacht.

'Het was de bedoeling om de vegetatie in Frans- en Brits-Guyana en het aangrenzende Suriname te zoeken. Ik stak tweeduizend uren in de voorbereiding, maar door de stroeve samenwerking met de overheid ging de deal niet door. Daarom zoeken we nu in Cambodja.'

Het nieuwe park wordt ingeplant in een bosrijke omgeving. Volstond de natuurlijke vegetatie niet?

Jean Henkens: 'Door de beruchte storm van tweede kerstdag 1999 werden grote stukken helemaal verwoest. Die moeten een volledig nieuwe begroeiing krijgen. Zes jaar geleden ben ik daarmee begonnen. Ik heb het grote voordeel dat het gebied uitermate goed gelegen is. Het is alsof het bij de schepping werd geconcipieerd als een naar het zuiden gerichte handpalm. Vanwege de unieke ligging wil ik er iets heel speciaals mee doen. Een gedeelte ga ik inrichten als een stiltebos, waar we de toeristen opnieuw leren observeren. Dat klinkt belerend, maar ik wil gewoon laten zien dat onze zintuigen gefixeerd zijn op dingen die de allereerste mensen niet kenden. Tekst en beeld, bijvoorbeeld. Instinctieve waarneming is op andere objecten gefocust, zoals de kleuren en geuren van planten en de geluiden van dieren. Daarom gaan wij in dat stiltebos onder meer landgeiten, wilde ezels, everzwijnen en herten uitzetten.'

Hoe kun je reusachtige bomen van het oerwoud naar een vakantiepark transporteren?

'Ik heb daar een speciaal procédé voor ontwikkeld. De sapstroom wordt volledig stilgelegd. Daarna breng ik de boom met een soort gel in een rusttoestand. Daardoor kan hij vier tot acht weken zonder licht, water en verzorging in een container overleven. Het moeilijkste werk gebeurt vooraf. Eer je een boom kunt uitgraven, moet je maanden onderhandelen met plaatselijke overheden. Je moet ook lokale bedrijven zoeken die je kunnen helpen om een tientonner zonder beschadiging uit de grond te halen en door de jungle naar een haven te brengen. Eén principe staat voorop: ik ga nooit zoeken in beschermde gebieden. Als je de arrogantie hebt om te beslissen dat een boom elders tot bloei komt, moet je dat met respect doen.'

Hoe ben je bij Center Parcs terechtgekomen?

'In bungalowpark Erperheide in Peer zochten ze iemand voor de groendienst. Ik had op dat moment net een periode in Parijs gewerkt en had niets om handen. Ik nam de job aan en geraakte op zekere dag in gesprek met Piet Derksen, de oprichter van Center Parcs. Hij raakte blijkbaar geboeid door mijn ideeën over landschapsarchitectuur en gaf me de opdracht park Het Heijderbos in de Nederlandse gemeente Gennep te ontwikkelen. De trein was vertrokken en viel niet meer stil. Ik werk eigenlijk niet bij Center Parcs. Het is gewoon mijn huis, mijn leven. Na 25 jaar doe ik dit nog altijd met een ongelooflijke passie. Veel kunstenaars zijn al blij als een paar honderd mensen naar een tentoonstelling komen. Mijn werk wordt jaarlijks door honderdduizenden toeristen bekeken.'

In de overzeese gebieden onderhandel je vaak met lokale overheden, maar heb je ook al met nationale autoriteiten deals gesloten?

'Jazeker, vrij recent zelfs. Voor de ontwikkeling van het park Le Domaine des Trois Forêts onderhandelde ik met het kabinet van de Surinaamse president Venetiaan, maar die gesprekken leidden tot niets. Jaren geleden ben ik zelfs tot bij Fidel Castro geraakt. Niet om te onderhandelen, maar om hem te helpen. Ik was in Cuba op zoek naar bomen voor twee parken en kreeg op zeker ogenblik de vraag of ik geen oplossing wist voor een ziekte in de botanische tuin van de president. In die tuin heeft hij wel negen lanen met de Roystonea regia of koningspalm. Die boom is in Cuba een nationaal symbool en staat in het wapen van het land. Toen ik in de tuin kwam, zag ik meteen het probleem: de bomen waren aangetast door de bacteriële infectie phytium graveola. Ik liet meteen een antistof uit België overvliegen en had de ziekte vrij snel onder controle. Fidel Castro was zo dankbaar, dat ik een loofboom mocht kiezen. Die staat nu in park Erperheide in Peer.'

Center Parcs is bekend om zijn bungalows in een bosrijke omgeving. Pleeg je daarmee geen aanslag op de natuurlijke omgeving?

'Kijk, ik houd van de natuur en kan niet verdragen dat er ook maar één takje zomaar wordt weggehakt. Daarom worden er slechts acht tot elf huisjes per hectare ingeplant. Als op een perceel een boom van meer dan twintig jaar staat, wordt de bouwlijn soms 25 keer veranderd om die boom niet aan te raken. Daar ben ik heel principieel in. Ik krijg wel eens te horen dat ik een moeilijk mens ben, maar dat neem ik er dan maar bij.' (lacht)

Bron: Standaard